KŁL "Darz Bór" w Toruniu 2009
Ostatnia aktualizacja:
03/05/2022 21:28:10
I. Polujemy w centrum historycznej Ziemi Chełmińskiej
Nasz obwód łowiecki nr 81 leży w centrum historycznej Ziemi Chełmińskiej, w sąsiedztwie miasta Wąbrzeźno, w makroregionie Pojezierza Chełmińsko-Dobrzyńskiego.
W okresie wczesnośredniowiecznym tereny te zamieszkiwała ludność słowiańska. W 1228 r. Ziemia Chełmińska została przekazana przez księcia mazowieckiego Konrada III Zakonowi Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie. W 1246 r. osada wąbrzeska („Wambrez”) otrzymała przywilej lokacyjny na prawie chełmińskim. Panowanie zakonu na tych terenach trwało do 1466 r., kiedy to na mocy II pokoju toruńskiego Ziemia Chełmińska weszła w skład Prus Królewskich, natomiast samo miasto pozostało własnością biskupów chełmińskich. W 1534 r. biskup Jan Dantyszek nadał miastu nowy przywilej lokacyjny oraz herb. W XVII w., po okresie silnego rozwoju, znaczenie Wąbrzeźna wyraźnie zmalało. Przyczyniły się do tego wojny szwedzkie a także epidemia dżumy w 1630 r. i wielkie pożary w 1700 r. i 1792 r. Od I rozbioru Polski w 1772 r. do stycznia 1920 r. tereny te były wcielone do zaboru pruskiego.
Z historią tych ziem nierozerwalnie wiąże się postać Mikołaja z Ryńska, który wraz z bratem Janem założyli w 1397 r. Towarzystwo Jaszczurcze. Podczas bitwy pod Grunwaldem w 1410 r. cały hufiec Ziemi Chełmińskiej pod wodzą chorążego Mikołaja przeszedł na stronę króla Władysława Jagiełły. Czynem tym Mikołaj przypłacił życiem, został bowiem ścięty przez Krzyżaków na rynku w Grudziądzu w 1411 r.
W Wąbrzeźnie na uwagę zasługuje kościół p.w. Świętych Apostołów Szymona i Judy Tadeusza, zwany farą wąbrzeską, uznawany za najstarszą i zapewne za najcenniejszą budowlę Wąbrzeźna, zbudowany w latach 1323-1349 oraz odbudowany po pożarze w XVIII wieku. Kościół ten jest jednocześnie sanktuarium Matki Bożej Brzemiennej, z cudownym obrazem, pochodzącym z połowy XVII w., otoczony od wieków czcią wiernych, mieszkańców i pielgrzymów. W kościele tym znajduje się również rzeźba Matki Bożej z Dzieciątkiem z ok. 1500 r. przeniesiona z zamku - rezydencji biskupów chełmińskich.
W okresie wczesnośredniowiecznym tereny te zamieszkiwała ludność słowiańska. W 1228 r. Ziemia Chełmińska została przekazana przez księcia mazowieckiego Konrada III Zakonowi Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie. W 1246 r. osada wąbrzeska („Wambrez”) otrzymała przywilej lokacyjny na prawie chełmińskim. Panowanie zakonu na tych terenach trwało do 1466 r., kiedy to na mocy II pokoju toruńskiego Ziemia Chełmińska weszła w skład Prus Królewskich, natomiast samo miasto pozostało własnością biskupów chełmińskich. W 1534 r. biskup Jan Dantyszek nadał miastu nowy przywilej lokacyjny oraz herb. W XVII w., po okresie silnego rozwoju, znaczenie Wąbrzeźna wyraźnie zmalało. Przyczyniły się do tego wojny szwedzkie a także epidemia dżumy w 1630 r. i wielkie pożary w 1700 r. i 1792 r. Od I rozbioru Polski w 1772 r. do stycznia 1920 r. tereny te były wcielone do zaboru pruskiego.
Z historią tych ziem nierozerwalnie wiąże się postać Mikołaja z Ryńska, który wraz z bratem Janem założyli w 1397 r. Towarzystwo Jaszczurcze. Podczas bitwy pod Grunwaldem w 1410 r. cały hufiec Ziemi Chełmińskiej pod wodzą chorążego Mikołaja przeszedł na stronę króla Władysława Jagiełły. Czynem tym Mikołaj przypłacił życiem, został bowiem ścięty przez Krzyżaków na rynku w Grudziądzu w 1411 r.
W Wąbrzeźnie na uwagę zasługuje kościół p.w. Świętych Apostołów Szymona i Judy Tadeusza, zwany farą wąbrzeską, uznawany za najstarszą i zapewne za najcenniejszą budowlę Wąbrzeźna, zbudowany w latach 1323-1349 oraz odbudowany po pożarze w XVIII wieku. Kościół ten jest jednocześnie sanktuarium Matki Bożej Brzemiennej, z cudownym obrazem, pochodzącym z połowy XVII w., otoczony od wieków czcią wiernych, mieszkańców i pielgrzymów. W kościele tym znajduje się również rzeźba Matki Bożej z Dzieciątkiem z ok. 1500 r. przeniesiona z zamku - rezydencji biskupów chełmińskich.
Wąbrzeska fara, fot. Lech Niesłuchowski
Wąbrzeźno ma jeszcze wiele innych pamiątek i zabytków, jak: ruiny Zamku Biskupów wybudowanego w XIV w, kościół p.w. Matki Boskiej Królowej Polski z 1864 r oraz, wiele interesujących pod względem architektonicznym kamienic, pochodzących z XIX i początku XX wieku.
Na chwilę zadumy należy zatrzymać się, na terenie łowiska Nielub, nad miejscem uświęconym krwią Polaków, gdzie w 1939 roku okupanci niemieccy rozstrzelali ośmiu obywateli - patriotów z Wąbrzeźna. W tym miejscu w 1963 r. postawiono pomnik upamiętniający dokonaną zbrodnię.
Na chwilę zadumy należy zatrzymać się, na terenie łowiska Nielub, nad miejscem uświęconym krwią Polaków, gdzie w 1939 roku okupanci niemieccy rozstrzelali ośmiu obywateli - patriotów z Wąbrzeźna. W tym miejscu w 1963 r. postawiono pomnik upamiętniający dokonaną zbrodnię.
Pomnik pomordowanych obywateli Wąbrzeźna, fot. Lech Niesłuchowski
Dla opieki nad bracią łowiecką i knieją, w lesie uroczyska Katarzynki, leśnictwa Wronie, myśliwi oraz uczniowie pobliskiego liceum o profilu łowieckim we Wroniu wykonali i postawili kapliczkę Św. Huberta , którą uroczyście poświęcono trzeciego listopada 1992r.
Święty Hubert, fot. Lech Niesłuchowski
Tereny naszego obwodu łowieckiego są typowo rolniczymi. Dominują tu gleby II-III klasy bonitacji. Główne uprawy rolne to przede wszystkim kukurydza oraz pszenica, jęczmień, buraki cukrowe i ziemniaki. Z uwagi na dużą żyzność gleb i dość niską lesistość (ok. 20%), nasz obwód łowiecki zalicza się do polnych. Powierzchnia obwodu wynosi ok. 7200 ha, w tym tereny leśne zajmują powierzchnię ok. 2200 ha. Nadzór nad gospodarką łowiecką, w imieniu Skarbu Państwa, sprawuje Nadleśnictwo Golub-Dobrzyń. Obwód leży na terenie trzech leśnictw - Wronie, Nielub i Czystochleb. W latach 2003-2007 leśnictwo Wronie było połączone z leśnictwem Nielub.
Do dominujących gatunków drzew leśnych należą: sosna zwyczajna z 40 % udziałem, dąb szypułkowy, bezszypułkowy i czerwony - z 30% udziałem oraz buk zwyczajny - z 20 % udziałem.
Do ciekawszych florystycznie elementów przyrodniczych tych terenów należy rezerwat Wronie, zajmujący powierzchnię 69 ha, utworzony w 1978 r., w celu zachowania fragmentu buczyny pomorskiej oraz obszar chronionego krajobrazu kompleksu torfowiskowo-jeziorno-leśnego „Zgniłka-Wieczno-Wronie”. „Bagno Zgniłka” wchodzące w skład tego obszaru chronionego należy do największych torfowisk w tej części województwa. Poza tym na terenie obwodu mamy zarejestrowanych i chronionych ponad 50 pomników przyrody oraz ponad 180 ha użytków ekologicznych - terenów utworzonych w celu ochrony pozostałości ekosystemów, mających znaczenie dla zachowania unikatowych zasobów genowych i typów środowisk. Dla zachowania puli genowej dla przyszłych pokoleń zarejestrowano 6 najwartościowszych drzew (drzewa doborowe) i 19 ha najcenniejszych drzewostanów bukowych nasiennych (wyselekcjonowane drzewostany nasienne),
z których jest zbierana bukiew, na potrzeby produkcji cennego materiału sadzeniowego.
Na terenach wchodzących w skład obwodu występuje ponadto szereg rzadkich roślin
i zwierząt, objętych ochroną gatunkową, jak np. z roślin: widłak goździsty, rosiczka okrągłolistna, wawrzynek wilczełyko, bluszcz pospolity, lilia złotogłów, gnieźnik leśny, lipiennik loesela, wątlik błotny oraz z królestwa zwierząt: bocian czarny, bąk, łabędź niemy, derkacz, kokoszka wodna, wodnik, żuraw, lelek kozodój, liczne dzięcioły i sowy, a także nietoperze, wydra, bóbr i wiele innych gatunków.
Do dominujących gatunków drzew leśnych należą: sosna zwyczajna z 40 % udziałem, dąb szypułkowy, bezszypułkowy i czerwony - z 30% udziałem oraz buk zwyczajny - z 20 % udziałem.
Do ciekawszych florystycznie elementów przyrodniczych tych terenów należy rezerwat Wronie, zajmujący powierzchnię 69 ha, utworzony w 1978 r., w celu zachowania fragmentu buczyny pomorskiej oraz obszar chronionego krajobrazu kompleksu torfowiskowo-jeziorno-leśnego „Zgniłka-Wieczno-Wronie”. „Bagno Zgniłka” wchodzące w skład tego obszaru chronionego należy do największych torfowisk w tej części województwa. Poza tym na terenie obwodu mamy zarejestrowanych i chronionych ponad 50 pomników przyrody oraz ponad 180 ha użytków ekologicznych - terenów utworzonych w celu ochrony pozostałości ekosystemów, mających znaczenie dla zachowania unikatowych zasobów genowych i typów środowisk. Dla zachowania puli genowej dla przyszłych pokoleń zarejestrowano 6 najwartościowszych drzew (drzewa doborowe) i 19 ha najcenniejszych drzewostanów bukowych nasiennych (wyselekcjonowane drzewostany nasienne),
z których jest zbierana bukiew, na potrzeby produkcji cennego materiału sadzeniowego.
Na terenach wchodzących w skład obwodu występuje ponadto szereg rzadkich roślin
i zwierząt, objętych ochroną gatunkową, jak np. z roślin: widłak goździsty, rosiczka okrągłolistna, wawrzynek wilczełyko, bluszcz pospolity, lilia złotogłów, gnieźnik leśny, lipiennik loesela, wątlik błotny oraz z królestwa zwierząt: bocian czarny, bąk, łabędź niemy, derkacz, kokoszka wodna, wodnik, żuraw, lelek kozodój, liczne dzięcioły i sowy, a także nietoperze, wydra, bóbr i wiele innych gatunków.
Rezerwat Wronie, fot. Lech Niesłuchowski
II. Daniel symbolem naszego obwodu.
W obwodzie mamy bardzo szeroki wachlarz zwierzyny łownej, poczynając od łosia, okresowo bytującego w naszej kniei, poprzez jelenia szlachetnego, daniela, sarnę europejską i dzika, aż do lisa, borsuka, jenota, kuny leśnej, tchórza, piżmaka, zająca szaraka, dzikiego królika, bażanta, kuropatwy, kaczek, przelotnych gęsi, łyski, słonki, grzywacza, bekasów.
Jednak niekwestionowanym królem naszej kniei jest daniel (Dama dama L.), ssak należący do rzędu parzystokopytnych i rodziny jeleniowatych. Jest to typowy roślinożerca, o wadze łań 30-40 kg i byków 45 - 80 kg. Daniel przez prawie okrągły rok żyje w chmarach. Łanie odłączają się od nich przed ocieleniem się, byki - z oddzielnych męskich chmar - wyłączają się przed nadchodzącym okresem godowym (bekowiskiem), które w naszych warunkach rozpoczyna się zwykle około drugiej połowy października i trwa do pierwszych dni listopada. W tym czasie łopatacze odbywają nieraz dalekie wędrówki, gromadząc przy sobie większą liczbę łań. Pomiędzy bykami dochodzi do częstych, lecz mało na ogół zaciekłych pojedynków. Byki odzywają się najintensywniej rankiem i wieczorem, w okresach kulminacji także w nocy. Chrapliwe i charczące beczenie nie ma tak dużej siły ekspresji, jak ryczenie byka jelenia. Niekiedy na kilkanaście dni przed, a czasami później, podczas samego bekowiska, byki przygotowują rujowiska (kołyski), czyli nieznaczne wgłębienia w terenie o średnicy 1-1,5 m. W tych dołkach rujowych byk często leży, beczy i moczy; natomiast tylko przypadkowo zdarza się, że w chwili kopulacji w rujowisku znajduje się łania. Dołki te nie służą zatem do krycia w nich łań, jak to często mniej doświadczeni myśliwi uważają. Po zakończeniu bekowiska stadne łopatacze wracają do swoich ostoi, odpoczywają oraz intensywnie żerują. Ciąża u daniela trwa 220-230 dni. Jedno lub dwoje młodych przychodzi na świat najczęściej w czerwcu. W zasadzie łanie cielą się po raz pierwszy w trzecim roku życia, choć zdarzają się przypadki wcześniejszego dojrzewania płciowego. Biotopem daniela są lasy mieszane, także żyzne siedliska borowe, przylegające do łąk i pól uprawnych. Daniel dużo zjada traw i różnych ziół, mniej natomiast pędów, chętnie pożywia się rozmaitymi bulwami, żołędziami, kasztanami i grzybami. Korę ze stojących drzew ogryza (spałuje) rzadziej niż jeleń.
Jednak niekwestionowanym królem naszej kniei jest daniel (Dama dama L.), ssak należący do rzędu parzystokopytnych i rodziny jeleniowatych. Jest to typowy roślinożerca, o wadze łań 30-40 kg i byków 45 - 80 kg. Daniel przez prawie okrągły rok żyje w chmarach. Łanie odłączają się od nich przed ocieleniem się, byki - z oddzielnych męskich chmar - wyłączają się przed nadchodzącym okresem godowym (bekowiskiem), które w naszych warunkach rozpoczyna się zwykle około drugiej połowy października i trwa do pierwszych dni listopada. W tym czasie łopatacze odbywają nieraz dalekie wędrówki, gromadząc przy sobie większą liczbę łań. Pomiędzy bykami dochodzi do częstych, lecz mało na ogół zaciekłych pojedynków. Byki odzywają się najintensywniej rankiem i wieczorem, w okresach kulminacji także w nocy. Chrapliwe i charczące beczenie nie ma tak dużej siły ekspresji, jak ryczenie byka jelenia. Niekiedy na kilkanaście dni przed, a czasami później, podczas samego bekowiska, byki przygotowują rujowiska (kołyski), czyli nieznaczne wgłębienia w terenie o średnicy 1-1,5 m. W tych dołkach rujowych byk często leży, beczy i moczy; natomiast tylko przypadkowo zdarza się, że w chwili kopulacji w rujowisku znajduje się łania. Dołki te nie służą zatem do krycia w nich łań, jak to często mniej doświadczeni myśliwi uważają. Po zakończeniu bekowiska stadne łopatacze wracają do swoich ostoi, odpoczywają oraz intensywnie żerują. Ciąża u daniela trwa 220-230 dni. Jedno lub dwoje młodych przychodzi na świat najczęściej w czerwcu. W zasadzie łanie cielą się po raz pierwszy w trzecim roku życia, choć zdarzają się przypadki wcześniejszego dojrzewania płciowego. Biotopem daniela są lasy mieszane, także żyzne siedliska borowe, przylegające do łąk i pól uprawnych. Daniel dużo zjada traw i różnych ziół, mniej natomiast pędów, chętnie pożywia się rozmaitymi bulwami, żołędziami, kasztanami i grzybami. Korę ze stojących drzew ogryza (spałuje) rzadziej niż jeleń.
Daniel byk (łopatacz), fot. Wikipedia Daniel łania, fot. Wikipedia
Kliknij aby powiększyć
